Πέθανε η κορυφαία ηθοποιός Ειρήνη Παππά

Απεβίωσε, σε ηλικία 96 ετών, η σπουδαία Ελληνίδα ηθοποιός Ειρήνη Παππά. Ήταν από τους λίγους Έλληνες ηθοποιούς που διέπρεψαν στο εξωτερικό.

Εκτός από το υποκριτικό της ταλέντο, σημαντικό ρόλο στην καλλιτεχνική της διαδρομή έπαιξαν το πανέμορφο πρόσωπό της που «έγραφε» στον φακό, η βαθιά εκφραστική της φωνή και η δυναμική της προσωπικότητα.

Ευτύχησε να συνεργαστεί με σπουδαίους σκηνοθέτες, όπως ο Γιώργος Τζαβέλλας, ο Μιχάλης Κακογιάννης  ο Κώστας Γαβράς, ο Φ. Ρόζι

Η Ειρήνη Παπά γεννήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 1926 στο Χιλιομόδι Κορινθίας ως Ειρήνη Λελέκου.

Γεννήθηκε σε οικογένεια δασκάλων, όπως ο παππούς της, οι γονείς της και η θεία της που την επηρέασαν στη μόρφωσή της. Η μητέρα της Ελένη Λελέκου, από το γένος Πρεβεζάνου, ήταν δασκάλα, από την οποία είχε ακούσει πολλά παραμύθια και ιστορίες.

Ο πατέρας της Σταύρος Λελέκος ήταν καθηγητής κλασικού δράματος, υπήρξε διευθυντής στο σχολείο του Σοφικού Κορινθίας και την έμαθε να διαβάζει αρχαίους Έλληνες.

Οι γονείς της είχαν τέσσερα κορίτσια. Αδελφές της είναι η Ευαγγελία Λελέκου-Μανθοπούλου (1925-), ιατρός ακτινολόγος, πρώην διευθύντρια του νοσοκομείου Άγιος Σάββας και η λογοτέχνιδα και ποιήτρια Δέσποινα Λελέκου-Τατάκη (1926- 2009).

Ο προπάππος της Σταύρος Λελέκος, γύρω στα τέλη του 19ου αιώνα, έγραψε το πρώτο συντακτικό της ελληνικής γλώσσας (1881), όπως και άλλα βιβλία για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Οι γονείς της είχαν αντιρρήσεις όταν στην εφηβεία της τους είπε ότι ήθελε να γίνει ηθοποιός.

Το 1947 παντρεύτηκε τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Άλκη Παππά (1922-2018), με τον οποίο χώρισαν το 1951, αλλά διατήρησε μέχρι και σήμερα το επίθετό του. Η ίδια προτιμούσε να γράφει το επίθετο με ένα «π», δηλαδή «Παπά» (όπως στα αγγλικά «Irene Papas»).

Η ίδια είχε αποκαλύψει το 2004 στην ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera, μετά τον θάνατο του Μάρλον Μπράντο, ότι υπήρξε μεταξύ τους μια μακρά και «μυστική αγάπη». Η ίδια είχε πει ότι είχαν συναντηθεί το 1954 στη Ρώμη. Όπως είπε τον εκτιμούσε πολύ, ήταν το «μεγάλο πάθος της ζωής της» και συναντήθηκαν για τελευταία φορά το 1999 στην Αθήνα.

Κινηματογραφικές ταινίες

– Χαμένοι Άγγελοι. Σκηνοθεσία: Νίκος Τσιφόρος –Ελλάδα (1951)
– Νεκρή Πολιτεία. Σκηνοθεσία: Φρίξος Ηλιάδης- Ελλάδα (1952)
– Le infedeli (Οι άπιστες). Σκηνοθεσία: Mario Monicelli & Stefano Vazina
(Steno) -Ιταλία (1952)
– Vortice (1953)
– Μια από εκείνες (1953)
– Dramma nella Casbah/Man from Cairo (O άνθρωπος από το Κάιρο).
Σκηνοθεσία: Ray Enright – Ιταλία (1953)
– Attila, Fragello di Dio (Αττίλας, η μάστιξ του Θεού). Σκηνοθεσία: Pietro
Francisci – Ιταλία (1954)
– Teodora, l’imperatrice de Bisanzio (Θεοδώρα, η αυτοκράτειρα του Βυζαντίου).
Σκηνοθεσία: Roccardo Freda –Ιταλία (1954)
– Tribute To A Bad Man (Ελύγισα για πρώτη φορά). Σκηνοθεσία: Robert Wise –
ΗΠΑ(1956)
– The Power and the prize. Σκηνοθεσία: Henry Koster – ΗΠΑ (1956)
– La imbattibile spade (1957)
– The king’s Musketeers (1957)
– Η λίμνη των στεναγμών. Σκηνοθεσία: Γρηγόρης Γρηγορίου – Ελλάδα (1959)
– Μπουμπουλίνα. Σκηνοθεσία: Κώστας Ανδρίτσος – Ελλάδα (1959)
– Ψιτ, κορίτσια. Σκηνοθεσία: Άλκης Παπάς – Ελλάδα (1959)
– Η Αναξιόπιστη (1960)
– The Guns of Navarone (Τα κανόνια του Ναβαρόνε). Σκηνοθεσία: J. Lee Thompson
– HΠΑ (1961)
– Αντιγόνη. Σκηνοθεσία: Γιώργος Τζαβέλλας –Ελλάδα (1962)
– Ηλέκτρα. Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης – Ελλάδα (1962)
– The Moon-spinners (Τα ίχνη οδηγούν στην Κρήτη). Σκηνοθεσία: James Neilson –
ΗΠΑ (1964)
– The Steps (Τα σκαλοπάτια). Σκηνοθεσία: Leni Hesfield – ΗΠΑ (1964)
– Αλέξης Ζορμπάς. Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης – Ελλάδα (1964)
– Roger la honte (Χωρίς τιμή). Σκηνοθεσία: Riccardo Freda –Ιταλία (1966)
– Trap for the Assassin (1966)
– A ciascuno il suo (Στον καθένα το δικό του. Σκηνοθεσία: Elio Petri – Ιταλία (1967)
– Witness out of hell (1967)
– Gorke trave (Μάρτυρας των σπηλιών). Σκηνοθεσία: Zivojin “Zika” Mitrovic –
Γιουγκοσλαβία, Γερμανία, με τον Ρίτσαρντ Μπαρτον (1967)
– The Brotherhood (Σάντα Μάμα). Σκηνοθεσία: Martin Ritt – ΗΠΑ (1968)

– Mas alla de las montanas (Πέρα από τα βουνά). Σκηνοθεσία: Alexander Ramati
(1968)
– Ecce Homo. Σκηνοθεσία: Bruno Gaburro – Ιταλία (1968)
– We still kill the old Way (1968)
– Anne of the Thousand Days (Η Άννα των χιλίων ημερών). Σκηνοθεσία: Charles
Jarrott- ΗΠΑ (1969)
– A Dream of Kings (Ο χαρτοπαίκτης). Σκηνοθεσία: Daniel Mann – ΗΠΑ
– Ζήτα. Σκηνοθεσία: Κώστας Γαβράς – Γαλλία (1969)
– The Madwoman of Chaillot (Η τρελή του Σαγιό). Σκηνοθεσία: Bryan Forbes –
ΗΠΑ(1969)
– Ta Όνειρα του βασιλιά (1969)
– Ν.P. Il segreto (Το μυστικό). Σκηνοθεσία: Silvano Agosti – Ιταλία (1971)
– Non si sevizia un papetino (Σατανάδες της ακολασίας) Σκηνοθεσία: Lucio Fulci –
Ιταλία (1971)
– Roma bene (Η υψηλή κοινωνία του έρωτα). Σκηνοθεσία: Carlo Lizzani – Ιταλία
(1971)
– Un posto ideale per uccidere (Θανατηφόρα παγίδα). Σκηνοθεσία: Carlo Lenzi –
Ιταλία (1971)
– Τρωάδες. Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης – Ελλάδα, ΗΠΑ (1971)
– El Asesinato de Julio Cesar (1972)
– Piazza pulita. Σκηνοθεσία: Luigi Vanzi – Ιταλία (1972)
– Μια φορά και ένα καιρό στη Νέα Υόρκ, (1972)
– Don’t torture the Duckling (1972)
– Sutjeska (Πέμπτη επίθεση). Σκηνοθεσία: Stipe Delic – Γιουγκοσλαβία (1973)
– Le faro da padre/Bambina (Μπαμπίνα). Σκηνοθεσίa: Alberto Lattuada – Ιταλία
(1974)
– Ιφιγένεια. Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης – Ελλάδα (1977)
– Οδύσσεια, Αμερικανικής παραγωγής
– Mohammad, Messenger of God (Το μήνυμα). Σκηνοθεσία: Moustafa Akkad –
Λίβανος, Μ. Βρετανία (1977)
– Bodas de sangre. Σκηνοθεσία: Ben Barka – Maρόκο, Γαλλία (1977)
– L’ uomo di Corleone (1977)
– Eboli – Cristo si e fermato a Eboli (Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι).
Σκηνοθεσία: Francesco Rosi – Ιταλία (1978)
– Sidney Sheldon’s Bloodline (Γραμμή αίματος). Σκηνοθεσία: Terence Young – ΗΠΑ
(1979)
– Ring of Darkness (1979)
– Lion of the Desert (Λιοντάρι της Ερήμου). Σκηνοθεσία: Moustafa Akkad – Λιβύη, Μ.
Βρετανία (1981)
– L’assistente sociale tutta pepe. Σκηνοθεσία: Nando Cicero – Ιταλία (1981)
– Erendire (Ερέντιρα). Σενάριο Gabriel García Márquez (εποχή βράβευσης Márquez με
νόμπελ λογοτεχνίας)Σκηνοθεσία: Ruy Guerra – Μεξικό, Γαλλία, Γερμανία (1983)
– Il disertore (Ο λιποτάκτης). Σκηνοθεσία: Giuliana Berlinguer – Ιταλία (1983)
– The Assisi Underground (Η Ασίζη καταγής). Σκηνοθεσία:Alexander Ramati – ΗΠΑ
(1985)
– Into the Night (Κυνηγητό μέσα στη νύχτα). Σκηνοθεσία: John Landis – ΗΠΑ (1985)
– Γλυκιά πατρίδα. Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης – ΗΠΑ (1986)
– Cronaca di una morte annunciate (Χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου).
Σκηνοθεσία: Francesco Rosi – Ιταλία, Γαλλία, Κολομβία (1987)
– High Season (Ερωτικές διακοπές μιας σαραντάρας). Σκηνοθεσία: Clare Peploe – Μ.
Βρετανία (1987)
– Island (Νησί). Σκηνοθεσία: Paul Cox – Αυστραλία (1989)
– Nirvana Street Murder. Σκηνοθεσία: Alexi Velis – Αυστραλία (1991)
– Lettera da Parigi (Γράμματα από το Παρίσι). Σκηνοθεσία: Ugo Fabrizio Giordani –
Ιταλία (1992)
– Πάνω κάτω και πλαγίως. Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης – Ελλάδα (1993)
– Homecoming (1994)
– Party (Πάρτι). Σκηνοθεσία: Manoel de Oliveira – Πορτογαλία, Γαλλία (1996)
– Οδύσσεια (1997)
– Inquiètude. Σκηνοθεσία: Manoel de Oliveira – Πορτογαλία, Γαλλία, Ισπανία, Ελβετία
(1998)
– Γέρμα (1999)
– The Wong Boy (2000)
– Φθινοπωρινή Επιστροφή (2001)
– Το μαντολίνο του Λοχαγού Κορέλι (2001)
– Άπειρες τηλεοπτικές σειρές στο εξωτερικό με σημαντικότερες την υπ’ αριθ. 2 «Οδύσσεια»
σε σκηνοθεσία του Αντρέι Κονταλόφσκι και τον «Ιακώβ» σε σκηνοθεσία Peter Hall.
– Τηλεοπτικές σειρές: “Shortcuts” (2002), “Amore Rubato” (1993), “Ispettore
anticrimine” (1992), “Les cavatiers aux yeux verts” (1990), “Le banquet” (1989),
“Oceano” (1989), “A mala de Cartao” (1988), “Melvin son of Alvin” (1994), “All’
ombra della grande quercia” (1984), “Les tribulations de Manuel” (1982), “Moses de
Lawgiver” (1974).

Θεατρικές παραστάσεις

– Μήδεια. Σκηνοθεσία Βολανάκης, Αμερική(1972)
– Ιφιγένεια εν Αυλίδι. Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης, Αμερική (1977)
– Μήδεια, του Corrado Alvaro, Teatro Olimpico di Vicenza. Σκηνοθεσία
– Maurizio Scapparo (1978)
– Αντώνιος και Κλεοπάτρα. Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης- Ηρώδειο (1979)
– Θεοδώρα. Κείμενο της ιδίας στη Νάπολη (1980)
– Θεοδώρα. Κείμενο της ιδίας στην Πομπηία (1981)
– Βάκχες. Θέατρο Circle in the square της Νέας Υόρκης (1982)
– Θεοδώρα. Κείμενο της ιδίας στη Γαλλία (1982)
– Θεοδώρα. Κείμενο της ιδίας στο Βέλγιο (1982)
– Ηλέκτρα. Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης-Κύπρος (1983)
– Ηλέκτρα. Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης-Επίδαυρος (1983)
– Περιοδεία με το Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη (1983)
– Stabat Mater. Σκηνοθεσία Roberto del Simone, όπερα San Carlo της Νεάπολης (1985)
– Stabat Mater. Σκηνοθεσία Roberto del Simone, Νέα Υόρκη στα πλαίσια πολιτιστικών
εκδηλώσεων της Ιταλίας στο εξωτερικό (1985)
– Ψαλμωδίες. Στα πλαίσια του εορτασμού Κυρρίλου και Μεθοδίου στο Βατικανό (1988)
– Μήδεια. Σκηνοθεσία της Nuria Esper, στη Βαρκελώνη (1992)
– Θεοδώρα. Δικός της δραματικός μονόλογος. Σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη με
σύμπραξη Δημήτρη Παπαϊωάννου και μουσική Βαγγέλη Παπαθανασίου στη Λισσαβώνα
(1994)
– Αποκάλυψη. Στα πλαίσια του εορτασμού για τη συμπλήρωση 1000 χρόνων από την
Αποκάλυψη, έργο του Γιώργου Χειμωνά σε σκηνοθεσία Ανδρέα Βουτσινά, Πάτμος (1995)

– Αποκάλυψη υπ’ αριθ. 2. Έργο του Γιώργου Χειμωνά σε σκηνοθεσία Ανδρέα Βουτσινά
και σκηνικά Yoko Ono sτο αρχαίο Ρωμαϊκό Θέατρο Sagunto, Βαλένθια (1998)
– Οιδίποδας. στην Ταορμίνα με τον Giorgio Albertacci (2002)
– Τρωάδες. Σκηνοθεσία: της ιδίας στην Ισπανία (2003)
– Τρωάδες. Σκηνοθεσία: της ιδίας στη Ρώμη (2003)
– Τρωάδες και Εκάβη, τις οποίες έπαιξε συγχρόνως στην ίδια σκηνή στη Ρώμη, τη μία
στην ελληνική γλώσσα και την άλλη στην ιταλική. Σκηνοθεσία της ιδίας, μουσική
Βαγγέλη Παπαθανασίου, σκηνικά του Καλατράβα και κουστούμια της Μαρίας Καρέλλα
(2003). Τα έργα παίχθηκαν σε θέατρο το οποίο εμπνεύστηκε ο έλληνας αρχιτέκτων Μάνος
Περράκης, στο οποίο οι θεατές μετακινούνταν καθιστοί (κινούμενο θέατρο).
– Αντιγόνη. Σκηνικά της ιδίας, κουστούμια της Κοκοσαλάκη, στο μοναδικό και
σημαντικότατο έργο των Συρακουσών. Το έργο αυτό είχε τεράστια ποιοτική και εμπορική
αξία (2005)

Τιμητικές Διακρίσεις-Βραβεία

– 1ο Βραβείο στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για την «Ηλέκτρα», έτος 1962
– Βράβευση της ταινίας «Ηλέκτρα» στο Φεστιβάλ των Καννών, έτος 1962
– Αργυρή Δάφνη για την ταινία «Ηλέκτρα» στο Φεστιβάλ Βερολίνου, έτος 1963
– Τιμητική διάκριση με το Παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος
από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κωστή Στεφανόπουλο, έτος
1995
– Βραβείο για την προσφορά της στο θέατρο από το Διεθνές Φεστιβάλ Γυναικείων
Ταινιών, έτος 2000
– Βραβείο του 26ου Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ Καΐρου, έτος 2002
– Βραβείο Ιδρύματος Εθνικών Τεχνών Μαδρίτης για προσφορά της στο χώρο των
τεχνών, έτος 2000
– Μέλος της Biennale της Ισπανίας, έτος 2000
– Επίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Ρώμης Tor Vergata, έτος 2001
– Καλλιτεχνικός Διευθυντής Θεάτρου του Πανεπιστημίου της Ρώμης Tor Vergata
για 4 έτη και καλλιτεχνικός Διευθυντής για άλλα 4 έτη του Θεάτρου του
Πανεπιστημίου της Ισπανίας
– Βραβείο Galileo 2000
– Βραβείο “Firenze, Napoli Αncona Catana Imola Otrando Napoli”
– Βραβείο Cristobal Gabaron, Ισπανία 2000
– Ύψιστη τιμητική διάκριση ισπανικής κυβέρνησης για τον πολιτισμό που
απονεμήθηκε στις κ.κ. Παπά, Ντόλι Γουλανδρή και Μαρίνα Λαμπράκη
– Ανακηρύχθηκε Γυναίκα Ευρώπης για το έτος 2002
– Βραβείο «Premio Special Leonarda, genio di donna» 14.5.2006
– Στις 27-3-06 της απονεμήθηκε το έπαθλο «Μένανδρος» για προσωπικότητες που
τιμούν τη χώρα στο εξωτερικό από το Κέντρο Μελέτης και Έρευνας του
Ελληνικού Θεάτρου
– Διεθνές Βραβείο Πολιτισμού, Ρώμη, έτος 2008
– Τιμητική διάκριση Προέδρου Ιταλικής Δημοκρατίας κ. Τζόρτζιο Ναπολιτάνο,
έτος 2008
– Διεθνές Βραβείο Θεάτρου (Leone d’oro alla carrierα), Βενετία- Biennale, έτος 2009

Τα τελευταία χρόνια είχε τιμηθεί και με τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα στο Πανεπιστήμιο Top Βεργκάτα της Ρώμης